انتقاد نویسندگان از اعطای نوبل ادبیات به «پیتر هاندکه»
«پیتر هاندکه» نویسنده ۷۶ساله اتریشی که امسال موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات شد، علاوه بر دنیای ادبیات، در عالم سینما نیز به عنوان کارگردان، فیلمنامه‌نویس و حتی بازیگر چهره شناخته‌شده‌ای است. او ابتدا سریال تلویزیونی «شرح وقایع جاری» را در سال ۱۹۷۱ با فیلمنامه‌ای از خودش ساخت و سپس اولین فیلم بلندش را به نام «زن چپ‌دست» در سال ۱۹۷۸ با اقتباس از رمانی به همین نام از آثارش مقابل دوربین برد که در اولین نمایش جهانی خود در بخش رقابتی جشنواره کن آن سال رونمایی شد.
فیلم بعدی «هاندکه» به نام «زمان مرگ» به نویسندگی و کارگردانی خودش در جشنواره کن ۱۹۸۵ در بخش رقابتی یکی از نامزدهای نخل طلا بود. «غیبت» نیز سومین فیلم بلند سینمایی او بود که در بخش رقابتی جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۹۹۲ حضورداشت. «ویم وندرس» سینماگر نامدار آلمانی تهیه‌کنندگی هر دو فیلم «زن چپ‌دست و «غیبت» از ساخته‌های «پیتر هاندکه» را بر عهده داشت. «پیتر هاندکه» تاکنون نگارش متن ۱۹ فیلم سینمایی و تلویزیونی و نمایش را بر عهده داشته که برخی از آنها اقتباس از آثار خودش بوده است.
او در عالم بازیگری نیز تاکنون در سه فیلم «زمان مرگ» (۱۹۸۵) به کارگردانی خودش، «از روح زمان» (۱۹۸۵) ساخته «ویرجیل ویدریش» و «روزهای زیبای آرانخوئز» به کارگردانی «ویم وندرس» مقابل دوربین رفته است. »ترس دروازه‌بان از ضربه پنالتی»، «داستان کودکان»، «بر فراز دهکده‌ها»، «پیمودن دریاچه کنستانس»، «نامه کوتاه، وداع طولانی»، «ماجراهای مداد» و «زن چپ‌دست» مهمترین کتاب‌های نوشته «پیتر هاندکه» هستند که جوایز متعدد و مهمی چون جایزه «گئورگ بوشنر» (۱۹۷۳) و جایزه «فرانتس کافکا» در سال ۲۰۰۹، جایزه بین‌المللی «ایبسن» برای نمایشنامه‌نویسی در سال ۲۰۰۴ و در نهایت نوبل ادبیات ۲۰۱۹ را برای او به ارمغان آورده‌اند.
اعطای این جایزه «پیتر هاندکه» نویسنده اتریشی بحث برانگیز شده و انتقاد جمعی از دیگر نویسندگان را نیز برانگیخته است. در درجه اول وعده آکادمی سوئد که جایزه نوبل ادبیات مرد-محور و اروپا-محور نخواهد بود محقق نشده است و هر دو برنده سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ از منطقه اروپا هستند و در ۱۲۰ سال گذشته مهم ترین جایزه ادبی جهان تنها به ۱۵ نویسنده زن تعلق گرفته است. پس از حواشی پیرامون رسوایی اخلاقی در آکادمی سوئد که منجر به عدم اعطای این جایزه در سال گذشته شد، این نهاد ادبی رسما اعلام کرده بود رویکردهای خود را مجددا مورد ارزیابی قرار می دهد و منتقدان امیدوار بودند مهم ترین جایزه ادبی جهان به چهره هایی اعطاء شود که هم بتوان آثار و هم سیاست های آنها را مورد ستایش قرار داد، اتفاقی که ظاهرا با انتخاب «پیتر هاندکه» به عنوان برنده سال ۲۰۱۹ روی نداده است و بسیاری از این انتخاب آکادمی حیرت زده شدند.
«هاری کانزرو» نویسنده انگلیسی درباره اعطای نوبل ادبیات ۲۰۱۹ معتقد است که اگر «هاندکه» از رژیم نسل کش «میلوشویچ» حمایت نکرده بود جایزه نوبل را می توانست زودتر از اینها دریافت کند. امروز بیشتر از هر زمان دیگر به روشنفکرانی نیاز داریم که بتوانند از حقوق بشر در مقابل بی تفاوتی ها و بدبینی های رهبران سیاسی ما جانانه دفاع کنند و «هاندکه» چنین فردی نیست.
رئیس سازمان ادبیات و حقوق بشر انجمن قلم آمریکا نیز در بیانیهای اعلام کرد “از انتخاب نویسنده ای که از صدای عمومی خود در جهت نادیده گرفتن حقایق تاریخی استفاده کرده و از عاملان نسل کشی چون «اسلوبودان میلوشویچ» رئیس جمهور سابق صربستان حمایت کرده، حیرت زده شدیم. ما تصمیم آکادمی سوئد مبنی بر اعطای جایزه نوبل ادبیات و تمجید از نبوغ زبانی فردی که مصرانه مستندات جنایان جنگی را انکار کرده است را نمی پذیریم. اکنون که ملی گرایی، رهبری استبدادی و اطلاعات نادرست در سراسر جهان رو به افزایش است، جامعه ادبی شایسته چیزی بهتر از این است. ما عمیقا از انتخاب کمیته نوبل متاسفیم. “
منبع: گاردین
